ALEVİLİKTE MUHARREM YASI

Düştü Hüseyin atından Sahra-i Kerbela´ya,
Cibril koş haber ver Sultan-ı Enbiyaya…

(Türkçesi)     Hüseyin atından Kerbela  sahrasına düştü
Cebrail koş haber ver kainatın sultanına.

(Burada kainatın sultanı olarak kast edilen Hz. Muhammed’dir)
(16 YY. Yaşamış  Fuzuli’nin Divan edebiyatından)

Hz. Muhammed´in VEDA HUTBESİ´nde (23 Şubat 632)  Müslümanlara emanet ettiği EHL-İ BEYT ( Hz Muhammed  ve Ailesi)  mensubu Hz. Hüseyin´in Hicri takvimine göre Muharrem ayının 10. gününde Kerbela´da katledilmesinin yıldönümlerinde Anadolu Alevi inancına mensup insanlar Aşure çorbası pişirir ve bunu Kapı /Komşuya dağıtırlar. 

Hicri takvimi Hz. Muhammed´in 622 yılında Mekke´den Medine´ye göç (Hicret) etmesi olarak kabul edildiğinden bir Arap- İslam takvimidir. Arap takviminde yıl 12 ay olup 355 gün olarak kabul edilir. Dolayısı ile Muharrem ayı da tıpkı Ramazan ayı, Kurban Bayramı…. gibi her sene 10 gün erken karşılanır. İçinde bulunduğumuz 2008 /2009 yılında Muharrem ayının başlangıcı 29 Aralık olarak kabul edilmektedir. 10 Muharrem, gelecek yılın Ocak ayının 7. gününe denk geldiğinden bu günde Aleviler Aşure pişirirler. (bu tarih yörelere göre küçük nüans farkı gösterir- bazı bölgeler 2 veya 3 gün geç pişirirler)

Aleviler Muharremde sadece Aşure yapmayıp ayrıca MATEM  denilen YAS orucu tutarlar. Hz. Muhammed´in kızı Hz. Fatma´nın oğlu Hz. Hüseyin Miladi 680 , Hicri 61 yılının Muharrem ayının 10.da zorba Emevi hükümdarı zalim Yezid´in askerleri tarafından Kerbelâ´da ( Irak) şehit edilmiştir. Kutsal Ehl-i Beyt’e (Peygamber ailesi) mensup Hz. Hüseyin´in Kerbela´da susuz katledilmesi 1400 yıldır Hz. Ali´yi sevenler tarafından şiddetle lanetlenmektedir.

MATEM ORUCU zalime karşı mazlumun, haksıza karşı haklının, güçlüye karşı güçsüzün, kötüye karşı iyinin yanında yer almanın sembolü olarak günümüze kadar süregelmiştir.

Zalim Yezid yönetimi altında inim inim inleyen Küfe halkı rivayetlere göre Hz. Hüseyin´e isyan etmeleri ve başlarına geçmesi için binlerce mektup yazarak çağrıda bulunurlar. Bu çağrıları ciddiye alan Hz. Hüseyin yakınları ile yola çıkar ve 10. günde Kerbela´da susuz bir çölde, içinde 6 aylık Bebeklerinde bulunduğu aile efradi ile birlikte toplam 72 kişi şehit edilirler. Bu olayda sadece aileden Alevilerce kutsal görülen 12 İmamlardan biri sayılan 4. İmam Zeynel Abidin kurtulmuş olur.

Muharrem Yas’ı sonrası Aleviler Zeynel Abidin´in bu katliamdan kurtuluşu sebebi ile Tanrıya şükran borcu olarak kurban keserler ve Aşure dağıtırlar. Hz. Hüseyin´in zulme karşı başkaldırışında kendilerini onun yanlarında hissederler ve  sembolik olarak Kerbela sürecini yaşıyorlarmış gibi susuz oruç tutar ve Yas çekerler.

Bazı bölgelerde ise bu YAS 12 İmamların sayısı kadar yani 12 gün sürer. Zira son İmam Mehdi hariç diğer İmamların tamamına yakını ya kılıc ile, yada zehirlenerek şehit edilmişlerdir. Tarihe baktığımızda Hz. Ali taraftarı ŞIA katliamı sadece Emevi devleti sürecinde değil, Abbasiler devrinde de aralıksız devam etmiştir.

Bu arada Anadolu Alevileri yasanan bir takim tarihsel sürecler icerisinde özellikle Hacı Bektaş Veli´nin felsefesi ile köklü değişimler yaşayarak kendine özgü bir inanç gurubu oluşturmuşlardır. Bu inanç Arap bedevi kültürü olan şeriatçı bakış açısını şiddetle red eder ve İslamın hoş görü, hümanist ve sosyal yanlarını benimser olmuştur.

Biz de bu inancın en hassas ve önemli dönemlerinden olan 12 günlük Muharrem Yas’ı döneminde Alevilerin 12 İmamlarını kısaca anlatmaya çalışacağız.

Muhabbetlerimle

Kazım Balaban / 29 Aralık 2008 / Viyana