KİTAPLAR

  HADİKATÜS SUADA – SAADETE ERMİŞLERİN BAHÇESİ Fuzulî, "Hadikatüssuada" (Saadete Ermişlerin Bahçesi) adlı eserinde Tüm Peygamber ve resûllerin Hakk ve hakikat uğruna çektikleri çileleri ve ödedikleri bedelleri anlatır ve Kerbelâ çölünde susuz ve mecalsiz bırakılıp hunharca şehit edilen Hz. Hüseyin’in çektiği çile ve Hakk yolunda ödediği bedel ile karşılaştırır. Hiçbir Peygamberin ve nebinin bu yolda katlandığı çile ve ödediği bedel, ... Devamını Oku »

İsmail Kaygusuz Ali Kaykı canın birinci kitabına yazdığımız önsözde ona "Sınır Tanımayan Sevdanın Ozanı" demiştik. Hatta adında ‘Sevda" sözcüğü geçen dört-beş şiirini irdelediğimiz bölüme koyduğumuz arabaşlık "Tüm Sevdalar Onun"du. Tutulmadan, tutuşup yanmadan sevda olmaz ve sevda olmayınca aşk olmaz. Artık o tutuştuğu sevdayı aşmış, sevdanın küllerinden doğarak aşka düşüp, "Aşkın Ozanı" olmuş Budak Ali. "Tutuştuk Sevdanda" şiirine, "Tutuştuk sevdanda Aşkınla ... Devamını Oku »

Dursun Gümüşoğlu

Yayınevi          :    Horasan Yayınları
Kitap Adı         :    Sadık Abdal Divanı
Hazırlayan       :    Dursun Gümüşoğlu
Türü              :    İnceleme - Araştırma
Sayfa Sayısı    :    317
Çıkış Tarihi      :    Kasım 2009
ISBN              :    978-605-4091-06-5
Barkod           :    9786054091065
Fiyat             :    20 TL
En/Boy           :    15x23.5
Kapak Cinsi     :    Karton Kapak
Genel Dağıtım  :    Horasan Yayınları

Sâdık Abdâl, 15. yüzyılda Kızıl Deli Sultan Dergâhı’nda yetişmiş Bektaşî şairlerindendir. Seyyid Ali Sultan Dergâhı, Bektaşîliğin o dönemde çok önemli bir merkezi olduğu için buradan tanınmış Bektaşi babaları ve şairleri yetişmiştir.

Sâdık Abdâl Dîvânı, Bektaşîlik tarihi yönünden karanlıkta kalmış dönemlere ışık tutması bakımından son derece önem teşkil etmektedir. Elinizdeki eser,15. yüzyılda Bektaşîliğin durumu, inançlara bakış açısı, velâyetnâmelerde geçen yer, şahıs isimleri ve olaylar hakkında önemli bilgiler vermekte, şüpheyle yaklaşılan tespitlere yeni bakış açıları getirmektedir. Eser, içerik, dil ve şairin yaşadığı yüzyıl açısından dikkat çekicidir. Sâdık Abdal’ın kullandığı dil ve üslup ile şiirlerindeki tasavvufî incelik ve derinlik, Seyyid Ali Sultan Dergâhı’nın Balkanlar’da çok önemli bir tekke ve zamanının ilim merkezi olduğuna işaret  etmektedir.

Devamını Oku »

İsmail Kaygusuz’un uzun süredir beklenen çalışması DEMOS YAYINLARI (Divanyolu Caddesi Çevik İş Hanı No: 54/211 Cağaloğlu-İstanbul, Tel: 0212 526 60 28) ’dan  çıktı.

 

Avrupa'da

ALEVİ AKADEMİSİ

Breitenweg 41

28195 Bremen

ALMANYA

Tel.: +49 421 165 30 60

Fax: +49 421 165 32 33

 

 

 

 

İçindekiler

Önsöz

Ummü’l-Kitâb Metninin Bulunuşu, Yayınlar ve Bilinen Nüshaları

Ummü’l-Kitâb İlk Kez Türkçede;

 

 Kitâbın Düzeni ve İçeriğine İlişkin Kısa Bilgiler

Kitâbın Yazılışı, Adlandırılması ve Tarihlenmesi

Ummü’l-Kitâb Üzerinde Görüş ve Düşünceler
a. Wlademir İvanow’un Ummü’l-Kitâb Değerlendirmesi
b. Henry Corbin’e Göre Ummü’l-Kitâb

Wlademir Ivanow’un Fransızca Yayınladığı Ummü’l-Kitâb Özetinin Çevirisi

İmâm Muhammed Bâkır’ın Kısa Yaşamı Ve Zamanın Bilgini Olarak Bazı Zahiri Dinsel Görüş Ve Düşünceleri
a.İmam Bakır’a Göre İmân ve İslâm
b-İmam Bakır’dan Kur’ân’a İlişkin Bilgiler ve Bâtıni  Tanımlamaları
c-İmam Bakır’a Göre Muhammed’in Mi’râcı ve Ali’nin Zülfikâr’ının Bâtıni Anlamları
d-İmam Bakır’a Göre Tanrı’nın Mekânı, İlk Kendini Gösterişi, Organları, Nitelikleri Ve Sıfatları
e-İmam Bakır Namazı ve İslam’ın Diğer Zahiri Tapınmalarını Nasıl Değerlendiriyor

Ebu’l Hattab ve Hattabiler
a.Şehristani’de Hattabiler
b.Hattabilik Üzerinde Henry Corbin’in Görüş ve Yorumları

Ummü’l-Kitâb’ın Türkçe Çevirisi, Açıklama ve Yorumlar
Bölüm I: Giriş, Tanıtım Ve Özet
Bölüm II: İmam Muhammed Bakır’a Sorulan Sorular ve Yanıtları

Ummü’l-Kitâb’da Geçen Kur’an Ayetleri Fıhristi
Kaynakça
Farsça Metin

ÖNSÖZ     

Aleviliğin ilk yazılı kaynak kitaplarından olan Ummü’l-Kitâb, beşinci imâm Muhammed Bâkır’ın (676–733/4), öğrenci ve müritleriyle soru-yanıt yöntemiyle yaptığı konuşmaları, bâtıni bağlamda dinsel-inançsal görüşlerini içermektedir. İmâm Bâkır’ın okul öğretmeni Abdullah İbn Saba dâhil olmak üzere İmâmın döneminde yaşamış Muhammed-Ali’nin birkaç sahabesiyle birlikte yaklaşık on tarihsel kişiliğin adı geçmektedir. Soru ve yanıtlardan birkaç örnek vermek yerinde olacaktır:

“Kur’an nedir? (Soru 12 [251])”, “Kur’an ayetleri hangi şehirlerde inmiştir? Konuyla ilgili bâtıni yorum nedir?” (Soru 28 [355]):

İmam Bâkır’ın Kur’an’a ilişkin verdiği bilgiler ve tanımlamalar Ortodoks İslam’ın inanç anlayışına ve bu kanaldan öğrendiğimiz Kur’an hakkındaki tüm bilgilere tamamıyla aykırıdır. Bu durum, bize doğru olarak geldiği iddia edilen İslam’ın kutsal Kitâbına ilişkin tarihsel bilgilerin sorgulanması gerektiğini açıkça göstermektedir. İşte Kur’an surelerinin nerelerde indiğine dair verilen bilgi:

“...İlim sahibi Bakır -Onun selâmı üzerimize olsun- şöyle dedi: ‘Birincisi el-Hamd (suresi) Mekke’de indi. El-Bakara suresi de Mekke’de indi. Al-i İmran Medine’de indi. En-Nisa suresi Basra’da indi. El-Maide suresi Şam’da, el-En’am suresi Beytü’l-Mukaddes’te, el-A’raf suresi Yemen ve Yesrib’de, el-Enfal suresi de Kufe’de indi. [356] Yüz beş sure de dünyanın her tarafında indi...”

Yine yanıtlarda açıkça görüldüğü gibi Kur’an ruhsal bir kişilik olarak anılıyor ve bu kişiliği hayat veren de Selmân’dır, o Kur’an’ı temsil etmektedir. Kısacası Kur’an Selman-ı Farisî, Selman da Kur’an’dır. Bundan nesnel bağlamda; ‘Kur’an’ı Muhammed’e öğreten-açıklayan ve hatta indiren Selman’ın kendisidir’ anlamı çıkarılması olası görülse de, kitaba göre Selman Cebrail’in görünüm alanına çıkmış (forme épiphanique) yeryüzü insanı biçimidir. Yine Selman öyle sunuluyor ki, Tanrı’nın görünüm alanında bir parçası, yani sesi ve dolayısıyla Kur’an olarak nesnelleştiriliyor.

“Yaratıcı Tanrı yerde midir yoksa gökte midir? Erdemleri ve nitelikleri nelerdir? Nereden zuhur etti ve ortaya çıktı? Neyi yarattı?” (Soru 3 [77])

“Sonra Bâkıru’l-ilm -O’nun selâmı üzerimize olsun-, bir levhaya yazdı ve onu Câbir’e verdi. Önce şöyle yazdı:  [81]  ‘Tanrımız ve yaratıcımız hem göktedir, hem de yerde. Yani hem yukarıdaki divânlarda, göksel saraylarda ve hem de zamanın imamları ile inananların örtüsü (hicâb) olan küçük âlemdedir (alem-i sagir, microcosmos: insan). Yer, gök ve hiçbir yaratığın henüz olmadığı ilk başta, gökkuşağı misali beş renkli beş kadim nur vardı. Bunların ışınlarından güneşe benzeyen bir hava meydana geldi. Şimdi gök ve yer olan şey, o hoş havaydı. Bu beş nur, o havanın üzerinde durdular [82]  ve onların arasından nurânî bir şahıs olarak yüce sonların sonu (gâyetu’l-gâyât) nuru ortaya çıkınca, bu beş renk onun işitme, görme, koku alma, tat alma ve konuşma organları (cevârih) oldular. Beşeriyette, yani insanlık âleminde Muhammed, Ali, Fâtıma, Hasan ve Hüseyin adıyla anılan kişiler bu beş nurdur... Bunlar hiçbir şeyden meydana gelmedi, yaratılmadılar. [83]  Bu beş nur, bu tanrısal taht üzerinde, inananların başında dönüp dolaşmaktadır. Ortada oturan bilinçli/konuşan ruh (rûh-ı nâtıka) da, gerçek Tanrı’nın ta kendisi olup yaratılışı o yapmış ve yücelerin en yücesinden alçakların en alçağına kadar her isim ve cisimle ortaya çıkmıştır (zuhur etmiştir). Ey Câbir, yüce Tanrı, bu konuşan tanrısal ruhtur. Nurâniyette güneştir; ruhâniyette ise onun adı nâtıka, yani konuşandır; bilinçtir, akıldır.”

“Tanrı’nın ne nitelikleri ne de sıfatları olduğunu ileri sürerek sapmış olan değişik insanların açıklamaları ne anlama geliyor?” (Soru 4 [92])

“...Bütün inananlar ile Müslümanlardan uzak olsun. Ey Câbir! inanmayanlar için Tanrı uzak ve güçtür. İnananlar için ise yakın ve kolaydır. Çünkü inananlar varlığa, kâfirler/inançsızlar ise yokluğa tanıklık ediyorlar. Yokluğa hangi yönden taparsan kabul edilmez ve yoklukta hiçbir ibadet kabul görmez. Yüce Tanrı’nın buyurduğu gibi, ‘Kâfirlerin tövbeleri kabul  [95]  edilmez’. Ey Câbir, bizim yoklukta yerimiz yoktur ve açıklamasını yaptığımız Tanrı’dan başkasını görmüyoruz. Çünkü yüce Tanrı, ulûhiyette bu ruhtur, nurâniyette ise güneştir. Çünkü o, Tanrı’dandır. İnananların beyni olan bu tanrısal tahta kadar divândan divâna ve nurdan nura bir ip ve bir yol gibi bağlanmıştır...”

Burada “yokluğa tanıklık eden inançsızlar”, Müslüman olup da inanmayan, inancı olmayan anlamındadır. Birçok yerde geçtiği gibi Bâkır’ın inanan (mümin) ile Müslüman’ı ve inanç (imân) ile İslam’ı (dini) kesinlikle birbirinden ayırdığını görüyoruz. Kitapta Bâkır’ın belirttiği ve Aleviliğin tüm kollarında bir ilke olarak, velayet (velilik), inanç koşullarının hepsinin önünde gelir. Böylece, gerçek İmân, doğrudan Ali soylu İmâm’ların velayeti ile ilgilidir; yani İmâm’a olan inançtan doğar. Açıkçası Bâkır’a göre İmân, İslâm’dan bir farklılık olarak, zamanın İmâm’ına tam itaat ve ona inançla bağlanmaktır. Ayrıca burada görülüyor ki, İmam Bâkır Tanrı’nın görünmezliğini kabul etmiyor, görünmezlikle “yokluğu” eşit görüyor. Bu, ‘Tanrı’nın insanda; insanı-ı kâmilde, zamanın İmam’ında/Veli’sinde görünüm alanına çıktığı (zuhuru, manifestation)’ inancının ifadesidir. Görüldüğü üzere Muhammed Peygamber’in dördüncü kuşak torunu İmam Bâkır, sadece birkaç kısa paragrafını verdiğimiz yanıtlarında Bâtıni İslâm’ın (Aleviliğin) Tanrı inanç ve anlayışını sergilemektedir.
Soruların yanıtları verilirken sıkça konu tekrarlarıyla birlikte, o günün bilimsel bilgilerinin niteliği ve düzeyi de görülmekte ve bazen çok basit, bazen de anlaşılması güç karmaşıklık gösteren verilerle karşılaşılmaktadır.
Ummü’l-Kitâb’ın daha baştaki tanıtım ve giriş kısımlarından itibaren görüyoruz ki, kitap genelde Cabir bin Abdullah el Ensari’nin anlatılarına dayanmaktadır. İmâm Bâkır’ın yanıtladığı soruların yarısından fazlasını soran da Cabir b. Abdullah’tır. Muhammed Peygamber’in en uzun yaşayan sahabelerinden biri olarak tanınan ve çok sayıda hadis nakleden Cabir b. Abdullah 698 yılında doksan yaşın üzerinde ölmüştür; o zaman Muhammed Bâkır da yirmi yaşını aşmış bir gençti. İçindeki bilgiler ve olayların neredeyse tamamı Cabir b. Abdullah’ın göz tanıklığı ve anlattıklarına dayansa da bunların derlenip kitap haline getirilmesi onun ölümünden sonra, yani Muhammed Bâkır’ın İmâmlığı döneminde (714-733/4) ve onun meclislerinde bulunup İmâm’ı dinlemiş ve sorular sormuş olan kişiler ya da içlerinden biri tarafından gerçekleştirilmiş olması gerektir.
Çok daha sonraki yıllarda İmâm Cafer (ö. 765) tarafından, Kitâbı İmâm Bâkır’ın kitaplığından alıp Küfe’ye götürmesi için görevlendirilen Cabir el Cufi’nin, Bâkır’ın denetimi ve diğer sorgucu-katılımcıların gözetiminde kendisinin bizzat yazmış olması da çok mümkündür. Kitâbın başlarında şöyle denilmektedir:
“Bütün kitapların kaynağı olduğu için bu kitâba Ummü’l-Kitâb derler. Dünyada bulunan bütün ilimler, bu kitaptan alınmıştır. [5]  Bu Kitâbı okuyan kişinin, hiçbir ilme muhtaç olmayacak bir duruma gelmesi nedeniyle ona Ummü’l-Kitâb derler”
İçerdiği konular, düşünce ve açıklamalar temel alınarak kitâba, İmâm Bâkır’ın Ummü’l-Kitâb’a ek olarak 11 ad daha vermiş olduğu görülür; demek ki, Kitâb’ın 12 adı bulunmaktadır. Olasıdır ki, onun iyi korunması ve elinde bulunanların takip edilmesinin zorlaşması için de kitap bu kadar farklı ve bu denli fazla isimle anılmakta. Çünkü kitaptaki inançsal bilgilerin neredeyse tamamı yönetimin dini olan Ortodoks İslâm’a (Sünniliğe) aykırıdır. Ayrıca kitap o dönemin Arap dünyasında ilim olarak bilinen ve nitelenen her türlü bilgiyi içine aldığı iddiasındadır.
Ummü’l-Kitâb’da dört yazılı kaynağın adı geçmekte ve bu kaynaklardan alıntılar yapılmıştır. Ancak bunların hiçbiri günümüze gelmemiş bulunuyor: İmâm Bâkır’a ait olduğu söylenen Daka’ik sifati’n-nur wa’l-anfus (Nur Sıfatının ve Nefsin İncelikleri) [4], yazarı bilinmeyen Kitâb-i ma Ahl-i Bayt (Bizim Ehl-i Beyt Kitâbımız) [14], İmâm Ali’ye atfedilen Kitâbu’l-İkhbarat (Haberler/Hadisler Kitâbı) [324] ve yazarı belirsiz Kitâbhayi Nihani (Gizli Kitaplar) [412].
Yaklaşık beş yıldır üzerinde çalıştığımız ve hakkında birkaç makale yazarak tanıttığımız Ummü’l-Kitâb’ın ancak bu yılın başlarında Farsça’dan çevirisi tamamlandı. Kitâbı yayına hazırlarken başına çok geniş bir giriş ve tanıtım bölümü koymak gerekiyordu. Burada Ummü’l Kitâb elyazmalarının bulunuşu, kitap hakkında yazılan makaleler ve çeşitli yayınlardan sözedildi. Wlademir İvanow’un birkaç nüshayı inceleyerek tamamladığı elyazmasını temel aldık ve onun Fransızca özetini de Türkçe’ye çevirip, yaptığı açıklamaları metin içinde verdiğimiz dipnotlarda eleştirel gözle irdeledik. Girişte ayrıca Ummü’l-Kitâb’ın tarihlemesi konusunda çeşitli yazarların görüşleri, yanılgı ve tutarlılıkları, Kitâba ilişkin düşünceleri belirtildi. Kitâbın biçimsel düzeni ve içeriği hakkında geniş bilgilerle birlikte İmam Bakır’a kimlerin ve hangi soruları sordukları üzerinde duruldu. İmâm Bâkır’ın bilinen kısa yaşamı, İslâm ve İman (inanç), Tanrı anlayışı, Kur’an, Miraç, hakkındaki zahiri ve bâtıni görüşleri de kısa tanıtım yazıları kapsamında anlatıldı; zaten elyazması eserin tümü onun sözleri, onun düşünce ve bâtıni görüşlerinden oluşturulmuştur.
Kitâbın çevirisi bölümüne geçildiğinde; Elyazması’nın 10. yüzyılda Arapça’dan Farsça’ya çevrilirken eserin tarihi ve tanıtımı, içeriğindeki batıni inanç öğretisi, çocuk imam Bâkır’ın mucizevi söylemleri çerçevesinde bir mizansenle karşılaşıyoruz. Ardından Kitâb’ın, beş tarihsel kişinin sorduğu sorular ve İmam Bâkır’ın vermiş olduğu yanıtların oluşturduğu en geniş bölümü gelmektedir. Girişteki açıklamalarımız dışında, bizim görüş, açıklama ve yorumlarımız çok sayıdaki dipnotlar içinde verilmiştir.
Umuyoruz ki, Türkçe’de ilk kez yayınlanan “hepsi İmam Bakır’ın sözleri”nden oluşturulmuş Ummü’l Kitâb, tarihçi, araştırmacı ve Sünni İslâm bilginlerinin de dikkatini çeker ve İslâm’ın -Ortodoksizme aykırı- bâtıni yorumlarını içeren kitap hakkında bilimsel tartışmalar açılır.

İsmail Kaygusuz                                                               Küçükçekmece, 2 Temmuz 2009

Devamını Oku »

İbn Bezzaz Vehhab Rahman MAKALÂT-I ŞEYH SÂFİ (Safvatu’s -Safâ 4. Bab) Hazırlayan ve Sadeleştiren: Dr. İSMAİL KAYGUSUZ “Kendini gördüğün yer, Tanrı’yı göreceğin yerdir” ALEVİ AKADEMİSİ YAYINLARI/6 Kitabın Yazarı: İbn Bezzaz Vehhab Rahman Kapak Tasarım: Okan Akyürek Basımevi: Özdoğan Matbaa Yayın Ltd. Şti. Matbaacılar Sitesi 558. Sok. No: 29 İvedik OSB- Ankara Tel: 0.312 395 85 00- 01- 02 www.ozdoganmatbaa.com [email protected] ... Devamını Oku »

İsmail Kaygusuz’un uzun zamandır beklenilen kitabının genişletilmiş yeni baskısı çıktı !                              Görmediğim Tanrı’ya Tapmam Alevilik ve Materyalizm İsmail Kaygusuz Su Yayınları / Araştırma Dizisi, 344 sayfa İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ II. BASKI İÇİN ÖNSÖZ I. ALEVİLİK SİYASETİNİN FELSEFESİ MATERYALİZMDİR 1. Materyalist Felsefe ve İdealizmle Çelişkileri Üzerine Bazı Anımsatmalar 2. Thomas Münzer Neler Yapmayı Düşünmüştür? 3. Şeyh Bedreddin Thomas Münzer’denDaha İleride Bulunmuyor mu? ... Devamını Oku »

AKADEMİ YENİ BİR KİTAP YAYINLADI Değerli bilim adamı Doç. Dr. Yağmur Say’ın, Seyyid Battal-Şücaeddin Veli-Üryan Baba konulu araştırması, Alevi Akademisi Yayınları arasında çıktı. Akademi Başkanı Mustafa Düzgün’ün bu kitaba yazdığı Önsöz’ü aynen yayınlıyoruz. İnsanlarımızın Seyyid Battal-Şücaeddin Veli-Üryan Baba adlarına yabancı olmadıkları, bir hayli tanışık oldukları biliniyor. Bunlar inanç ve kültür dünyamızın unutulmaz uluları. Hele Seyyid Battal Gazi’nin oldukça abartılı yaşam ... Devamını Oku »

Kuşatılmış Bir İnancın Tarihi / Alevilik Dinsel özgürlüklerin ve inanç çatışmaların gündemi sıkça işgal ettiği bir süreçte, PSAKD kurucusu ve eski genel başkanı Murtaza Demir oldukça değerli bir çalışmasını okurlarla buluşturuyor. Bu eserle, Aleviliğin, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda oynadığı rol; zaman içerisinde Bizans etkisine ve Sünnileşmeye maruz kalan Türkmen devletinin evrimi; devleti var eden ve bu uğurda onlarca savaşa giren Türk ... Devamını Oku »

Bektaşilik ve özellikle de 19. yüzyıldaki Bektaşilik üzerine araştırmalarıyla tanınan A. Yılmaz Soyyer’in "Çerağlar Uyanırken" adlı romanı Doğan Kitap’tan çıktı. "Çerağlar Uyanırken", ismini Bektaşi ayin-i cemlerinde çerağların uyandırılışından yani mumların ya da kandillerin yakılışından almakta. Bektaşi kültüründe yakmak yerine uyandırmak tabiri kullanıldığından yazar romana isim olarak bu önemli kavramı seçmiş bulunuyor. Roman, 1826’da Bektaşi tekkelerinin kapatılması döneminde idam edilen Üsküdar ... Devamını Oku »

BİRKAÇ SÖZ Aleviliğin yazılı kaynaklardan yoksun olup, sadece sözel kaynaklardan beslendiği savı oldukça yaygın. Sözelliğin de yaşatıcı ve besleyici bir etken olarak hesaba katılması gerektiğini bilinmiyor değil. Ne ki Alevilik gibi bin dört yüz yılı aşkın uzunca bir zaman dilimini kucaklayan, her bakımdan dopdolu ve oldukça hareketli bir tarihin de mirasçısı olan bir inanç sistemini yazılı kaynaklardan yoksun görmek ve ... Devamını Oku »